A- A A+

Als antropoloog wil ik Rusland in het sociale detail tot leven wekken. In deze blog bericht ik tweewekelijks over mijn ervaringen tijdens mijn Russische reizen. Maar ook een nieuwsbericht, publicatie of speciale gebeurtenis uit de Russische geschiedenis kunnen me aanzetten tot reflectie. Bij de blogs vindt u een illustratief YouTube-filmpje.

Helpt 'Big Brother' in de Russische coronacrisis?

Centralisatie-en-Corona-030120

Steeds vaker hoor je dat je de coronacrisis beter kunt bestrijden met een centralistische regering. Rusland heeft zo'n regering want Poetin beslist wat er gebeurt en de regio's en grote steden voeren het uit, de zogenaamde 'machtsverticaal'. Volgens de onafhankelijke nieuwssite Meduza houden de veiligheidsdiensten, zoals de opvolger van de KGB, de almachtige FSB, samen met de politie alles nauwlettend in de gaten. Big Brother is overal. Op verzet en verspreiding van 'valse informatie' staat gevangenisstraf. En 'vals' is alles wat niet overeenkomt met de officiële Kremlinlezing. Ondertussen wordt de zorg verpletterd door de zoveelste golf en grote tekorten van het onvoldoende geteste Spoetnikvaccin dreigen overal. Rusland is het grootste land ter wereld, vierhonderd keer Nederland, en een zeker centralisme is er noodzakelijk. Maar heeft het centralisme in de coronacrisis ook voordelen en kunnen wij daarvan leren? 

 

Aanvankelijk kon je in Meduza en The Moscow Times lezen over verzet van burgers en wat er met hen gebeurde. Ouderen die ondanks het verbod naar buiten gingen kregen niet langer gratis openbaar vervoer. Een uit een onveilig ziekenhuis ontsnapte coronapatiënt werd meteen door de politie opgepakt en teruggebracht. Centraal-Aziatische arbeidsmigranten wilden na de aankondiging van de eerste lockdown meteen terug naar hun thuisland, want ze verloren door corona werk, onderdak en inkomen. Tot hun verbijstering werden ze aan de grens met hun land doodeenvoudig opgesloten. Chinezen werden, vanwege de vermeende Chinese afkomst van het coronavirus, opeens gedwongen tot een coronatest, met uitzetting als dwangmiddel. Etnische minderheden, vanwege hun vaak slechte leefomstandigheden uiterst kwetsbaar voor het virus,  hebben nauwelijks beschermingsmiddelen maar worden wel verplicht ze buitenhuis te dragen. In het nog centralistischer Tsjetsjenië klinken de maatregelen zelfs vanaf de daken van de moskeeën: "We waarschuwen jullie! Zeg niet dat je het niet wist! Je wordt bestraft en beboet!” 

 

Alle kritische geluiden lijken inmiddels verstomd. Onafhankelijke controle op de uitvoering van de coronabestrijding ontbreekt. De quarantaineplicht wordt keihard afgedwongen: in de grote steden door alom aanwezige camera's, daarbuiten door drones en helikopters. Privacy is hier een exotisch buitenlands woord. Vanaf de werkvloer dringen de wanhopige geluiden nauwelijks door tot de binnenlandse pers. Ondertussen melden Siberische vrienden weinig te weten over de stand van zaken en al helemaal niets over het vaccin. Hun notoire zelfredzaamheid helpt hen gelukkig te overleven achter de muren van hun huizen, simpelweg door hun moestuinen leeg te eten. De zorg verdrinkt ondertussen in de bureaucratie. Korte lijntjes, waarmee zorgverleners hun onmacht effectief naar boven zouden kunnen rapporteren, bestaan niet in het top-down beleid. Zelfs in het machtige Rusland werkt Big Brother dus niet, niet in normale tijden en dus ook niet in de coronacrisis. De filosoof Karl Popper wees eerder al op het gevaar van grootscheepse interventies. Vanwege hun onvoorziene gevolgen kunnen ze onherstelbare maatschappelijke schade toebrengen. In een crisis zoals deze zijn overheidsinterventies onvermijdelijk. Maar daarin stap voor stap de democratische weg bewandelen lijkt de beste bestrijdingsmethode, hoe tergend langzaam en rommelig het er soms ook aan toe gaat.

 

Verwante blogs:

Youtubefilmpje: 'Coronavirus: The Russian provinces buckling under Covid-19' BBC News, november 2020: 'Covid-19 infection rates are now surging again in Russia and this time the poorer provinces are being hit the hardest. In northern regions like Arkhangelsk patients have been forced to sleep on benches and in corridors and ambulance crews are overwhelmed. Health workers in Russia are usually wary of sounding critical, but now they are reaching breaking point and are speaking out about their challenges. BBC Moscow correspondent Sarah Rainsford headed north to meet them.'

(3,56 min.)

 

 

Reacties

 
Er zijn nog geen reacties.
Log in of registreer je als je een reactie wil schrijven.